Po wejściu w związek małżeński między współmałżonkami, o ile nie podpisali oni intercyzy, powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa. Oznacza to, że wszystkie wpływy, zarobione pieniądze, dochody z działalności, wszelkie świadczenia socjalne, oszczędności – po ślubie są wspólne. Kiedy dochodzi do rozwodu, wspólność majątkowa ustaje. Małżonkowie mogą wówczas dokonać podziału majątku, który zgromadzili w czasie trwającego małżeństwa. To działanie zazwyczaj jest stresujące, a także wywołuje wiele pytań i wątpliwości. Oto najczęstsze z nich.
Jak dokonać podziału majątku?
Przed podjęciem czynności podziału majątku ustać musi wspólność małżeńska. Zazwyczaj odbywa się to po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. Podział może nastąpić polubownie, jeśli małżonkowie dojdą do porozumienia, w jaki sposób chcą podzielić wspólny majątek – jego części składowe lub całość. Zawierają wówczas między sobą ugodę, regulującą tę kwestię. Jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość, trzeba taką umowę zawrzeć u notariusza, pod rygorem jej nieważności. Podział majątku drogą polubowną odbywa się poza salą sądową. Rozmowy o podziale majątku warto, w miarę możliwości, rozpocząć wraz z podjęciem decyzji o rozwodzie. Pomoże to w późniejszym dojściu do porozumienia. W praktyce jednak kwestie finansowe są często punktem spornym pomiędzy obiema stronami, dlatego zwykle podział majątku dokonywany jest w odrębnym postępowaniu, toczącym się przed sądem rejonowym. Należy wówczas opłacić i złożyć adekwatny wniosek do sądu o dokonanie podziału majątku. Podziału majątku można dokonać także w trakcie toczącej się sprawy rozwodowej, jednak nie jest to powszechnie praktykowane ze względu na przedłużenie czasu postępowania. Zgoda na takie działanie zależy uznaniowo od sądu.
W jaki sposób może nastąpić podział majątku?
Podział majątku może dokonać się na kilka różnych sposobów. Zazwyczaj uznaje się, że udziały we wspólnym majątku są równe. Sąd podejmuje inną decyzję tylko na wniosek jednej ze stron, po dogłębnym przeanalizowaniu sytuacji. Sposoby podziału wspólnego majątku to:
- podział w naturze, który polega na podzieleniu między małżonków poszczególnych składników, stosownie do ich udziałów – na przykład będzie to wyodrębnienie dwóch lokali w jednym budynku, podział gotówki (różnica w wartości może być wyrównana za pomocą dopłaty),
- przyznanie na własność jednej ze stron przedmiotów, rzeczy, nieruchomości – na przykład mieszkania, domu (strona otrzymująca ten składnik majątku musi spłacić drugą),
- podział cywilny, czyli egzekucyjna sprzedaż rzeczy wchodzących w skład wspólnego majątku i podział uzyskanej sumy pieniędzy (dzieje się tak zazwyczaj w przypadku, jeśli żadna ze stron nie chce przyjąć danego składnika majątku lub zgodzić się na podział zaproponowany przez sąd).
Jak podzielić nieruchomość?
Dom lub mieszkanie zazwyczaj jest najważniejszym składnikiem majątku wspólnego oraz tym, którego podział budzi najwięcej emocji. W sytuacji, kiedy nie ma porozumienia między małżonkami co do podziału nieruchomości, decyzję podejmuje sąd. Jeśli dom jest duży, zdarza się, że sąd proponuje podzielić nieruchomość na dwa mniejsze, odrębne lokale mieszkalne. Jest to jednak rozwiązanie mało komfortowe. Wówczas można zgodzić się na podział, po czym sprzedać swoją część lokalu albo przychylić się do przyznania w całości domu na rzecz małżonka, który będzie musiał spłacić drugą stronę. Jeśli obie osoby chcą domu lub mieszkania dla siebie, spłacając małżonka, sąd przed podjęciem decyzji bierze pod uwagę, kto opiekuje się dziećmi, żeby w pierwszej kolejności zabezpieczyć ich byt, a także kto będzie w stanie spłacić drugą stronę. Inne okoliczności to możliwość zabezpieczenia sobie mieszkania w inny sposób (np. posiadanie nieruchomości, która nie należy do majątku wspólnego) lub czy dom wykorzystywany jest na działalność gospodarczą. Wspólny dom można też sprzedać i podzielić się zyskiem – warto zrobić to polubownie, a nie przez sąd, co jest dużo korzystniejsze finansowo.
Partner artykułu: Kancelaria Radcy Prawnego – Lucyna Szabelska